Je bekken was voor je zwangerschap waarschijnlijk niet iets waar je vaak aan dacht. Nu je zwanger bent kom je het overal tegen, vooral bekkenpijn, symfysiolyse en bekkeninstabiliteit zijn benamingen die veel voorkomen. Maar wat betekenen ze en wat kun je doen aan deze vervelende bijkomstigheden van een zwangerschap?
Als eerste wil ik gezegd hebben, je bent niet alleen. Ik weet dat het de pijn niet wegneemt en het probleem niet verhelpt maar ongeveer de helft van alle zwangere vrouwen krijgt helaas te maken met bekkenpijn of lage rugpijn. Daarnaast krijgt een kwart klachten tijdens de kraamperiode. Deze klachten kunnen variëren van lichte pijn tot ernstig belemmerende pijn die leidt tot beperkingen. Maar er is ook goed nieuws, driekwart van de vrouwen herstelt vanzelf nadat ze bevallen zijn.
Bekkenpijn, bekkeninstabiliteit of symfysiolyse?
Laten we eerst wat meer duidelijkheid geven over de verschillende benamingen:
Bekkenpijn is pijn die wordt veroorzaakt door de instabiliteit van het bekken. De pijn en de toenemende mate van de fysieke beperkingen in het dagelijkse leven.
Bekkeninstabiliteit is een term die niet meer vaak wordt gebruikt. Tegenwoordig spreken we in bijna alle gevallen van zwangerschapsgerelateerde bekkenpijn.
Symfysiolyse is het weekbaar worden van de verbinding tussen de schaambeenderen midden onder in de buik en alleen van toepassing als er een extreem losse verbinding aanwezig is. Het is iets wat zeer weinig voorkomt.
Wat is het bekken?
Het bekken is het deel van het lichaam wat zich tussen de buik en de benen bevindt. Het speelt een belangrijke rol bij jouw houding en bij bewegen, het helpt mee bij beweging van de benen en voeten maar ook bij het gebruiken van de romp. Het beschermd de organen in het bekken, dit zijn onder andere de blaas, de baarmoeder met de vagina, de dunne darm en het laatste stuk van de dikke darm.
Het bekken bestaat uit verschillende botten:
- Het heiligbeen, het grootste bot van de wervelkolom wat bestaat uit vijf samengegroeide wervels en je staartbeen, het uiterste puntje van je heiligbeen wat vaak je stuitje wordt genoemd.
- Aan beide zijde een darmbeen
- De schaambeenderen
De banden en spieren om je bekken heen zorgen ervoor dat de linker- en rechterbekkenhelft precies tegen elkaar aan zitten. Tijdens je zwangerschap worden juist die verbindingen tussen de verschillende onderdelen van het bekken soepeler en rekbaarder. De krachtsluiting van het bekken wordt minder sterk en de bekkenhelften krijgen wat meer speling.
Je spieren proberen deze verslapping op te vangen en dit kan pijn veroorzaken. Toch is het een hele belangrijke gebeurtenis. Je lichaam maakt zich klaar om te bevallen en er moet een kind door het bekken naar buiten kunnen komen.
Wat is de oorzaak van de klachten?
Zwangerschapshormonen, een woord dat de reden is voor veel gebeurtenissen. In dit geval zorgen de zwangerschapshormonen voor het proces van verweking waar we het net samen over hadden. Dit proces begint pas tussen de vijftiende en twintigste week van je zwangerschap. Maar er gebeurt dan meer:
- Je kindje groeit, je baarmoeder groeit en dus krijgt je lichaam het steeds zwaarder met het dragen van de buik.
- Je buik gaat naarmate je langer zwanger bent steeds meer naar voren komen, door dit proces neem je een andere lichaamshouding aan.
- De stand van je rug en het bekken veranderen. Er wordt meer vanaf de zijkanten aan de symfyse (de verbinding tussen twee schaambeenderen) getrokken. Door een verkeerde houding of overbelasting wordt dit proces versterkt en ontstaan de pijnklachten.
Het is moeilijk te zeggen wat de juiste balans tussen belasting en belastbaarheid is voor jou tijdens je zwangerschap. Belasting en belastbaarheid is een heel persoonlijk verhaal en het blijft een kwestie van goed naar je lichaam luisteren en op tijd rust nemen.
Symptomen
De laatste jaren zijn er steeds meer vrouwen die last hebben van bekkenpijn. We weten nog niet precies waar dit aan ligt, opvallend is wel dat er hogere eisen worden gesteld, door onszelf aan onszelf maar ook door onze omgeving. We worden als zwangere vrouwen meer lichamelijk en geestelijk belast. We gaan het hier hebben over de symptomen van bekkenpijn:
Pijn rondom het schaambeen
Je voelt deze pijn dan in het midden van het bekken. Deze pijn kan uitstralen langs de binnenkant van het bovenbeen, naar de lies of de vagina.
Lage rugpijn
Pijn onder in de rug, je kunt deze ook voelen aan de linker of rechterzijde ter hoogte van de twee kuiltjes. Deze kuiltjes worden ook wel de Venuskuiltjes genoemd. De pijn kan uitstralen over de billen, de lies, de achterzijde van het bovenbeen en in sommige gevallen ook het onderbeen.
Pijn rond de stuit
Deze pijn kan uitstralen naar de zitbeenknobbels in je onderrug.
Startpijn
Een typisch kenmerk van bekkenpijn is pijn die ontstaat bij het starten van bewegingen, zoals het opstaan uit een stoel.
Vermoeidheid
Naast pijn is een ander opvallend symptoom vermoeidheid. Activiteiten die de vermoeidheid verergeren zijn bijvoorbeeld slenteren of lang stil staan. Waar stevig doorlopen of fietsen vaak nog redelijk lukt is slenteren een pijnlijke gebeurtenissen. Ik weet dat dit niet voor iedereen geldt, iedere situatie met bekkenpijn is uniek, maar over het algemeen geldt wel dat je door bekkenpijn minder snel herstelt van vermoeidheid.
Natuurlijk moet iedereen wel eens vroeg naar bed na een drukke dag en ervaren we dan de volgende dag extra klachten, maar bij vrouwen met bekkenpijn is de situatie extremer en duurt het herstel lang en gaat het gepaard met heel veel pijn.
Typisch is dat bepaalde bewegingen geen klachten geven maar andere juist altijd voor problemen zorgen. Denk hierbij aan opstaan, traplopen, omdraaien in bed, staan, zitten of wandelen.
Wat kun je zelf doen bij bekkenpijn?
Het beste is om tijdens je zwangerschap zoveel mogelijk te blijven bewegen, je spieren sterk houden is het beste advies om bekkenpijn te voorkomen. Mocht je helaas toch klachten hebben gekregen, dan zijn de volgende adviezen hopelijk helpend:
Vraag hulp
Loop niet te lang rond met bekkenpijn, maar neem contact op met je arts of verloskundige. Zij kunnen samen met jou de situatie beoordelen en je eventueel doorverwijzen naar een specialist of therapeut. Ze kunnen je helpen met oefeningen om de pijn te verminderen, masseren en adviseren bij het gebruik van hulpmiddelen. Hierbij kun je denken aan een bekkenband, krukken of een rolstoel.
Rust
Om overbelasting en hevige pijn te voorkomen is het belangrijk om regelmatig te gaan liggen. Zitten, ook al is het onderuit gezakt op de bank is nog steeds te belastend voor het bekken. Als het huishouden niet meer lukt vraag hulp aan familie, vrienden of schakel huishoudelijke hulp of kraamzorg in.
Houding, sta symmetrisch
- Trek je schoenen uit en ga rechtop staan (voor zover dat lukt). Hoe voelt dit? Hoe verdeel je jouw gewicht? Welke delen van de voeten worden meer belast?
- Probeer je gewicht eerlijk te verdelen over je twee benen en voeten
- Plaats de meeste druk op de hielen en aan de buitenkant van jouw voeten
- Let op: zet je knieën niet op slot en probeer ze ook niet te overstrekken
- Span je bekkenbodemspieren en dwarse buikspieren licht aan
- Kantel je bekken iets naar achteren. Tijdens je zwangerschap kantelen deze vanzelf wat meer naar voren, het is goed om hier bewust mee bezig te zijn.
- Laat je schouders ontspannen naar achteren hangen
- Houd je hoofd en nek recht boven de schouders
Je neemt door deze adviezen een symmetrische houding aan. Dit houdt in dat je jouw gewicht gelijkmatig verdeeld en dus niet naar een kant hangt.
Beweeg met mate en voorzichtig
Let op je belasting en belastbaarheid, blijf bewegen maar doe dit op een rustige manier. Vermijd plotselinge bewegingen en slenteren. Het is belangrijk dat je jouw spieren zo sterk mogelijk houdt.
Outfit
Kies voor gemakkelijke schoenen en lekker zittende kleding.
Slaaphouding
Zorg dat je comfortabel kunt liggen, gebruik hierbij eventueel een borstvoedingskussen. Wanneer je op je zij ligt kun je deze tegen je rug leggen of tussen de knieën plaatsen. Slaap je liever op je rug? Dan kun je het kussen onder je knieën leggen.
Sta met twee voeten op de grond
Ga niet zitten met gekruiste benen of in kleermakerszit, dit soort houdingen geven vaak extra pijn.
Probeer te ontspannen
Door pijn en angst verkrampen we onze spieren, maar juist dit maakt de pijn nog erger. Probeer te ontspannen, bijvoorbeeld door ademhalingsoefeningen te doen.
Bevallen met bekkenpijn
De angst voor een bevalling met bekkenpijn is goed te begrijpen maar gelukkig vaak ongegrond. De pijn treed op door de verweking van de verbindingen en dit proces gebeurt al tijdens de zwangerschap. Toch zijn er een aantal zaken waar je op kunt letten zoals de houding tijdens je bevalling, trek je benen niet te veel naar buiten en denk eens na over persen op een baarkruk. Er zijn dus mogelijkheden maar hiervoor is het wel belangrijk dat jij voor de bevalling duidelijk aan jouw gynaecoloog en verloskundige aan geeft waar je last van hebt zodat deze jou zo goed mogelijk kunnen begeleiden.
Na de bevalling
De verbindingen tussen de bekkenbeenderen moeten de tijd krijgen zich weer te herstellen en hun stevigheid terug krijgen. Ze hebben hiervoor negen maanden de tijd gehad dus je kunt jezelf voorstellen dat dit niet zomaar ineens terug te draaien is. Het is belangrijk om rekening te blijven houden met je lichaam en jezelf niet te veel te belasten. Let op bij het optillen en dragen van je kind en draag een bekkenband. Probeer wel langzaam iedere dag een stukje te lopen en rechtop te zitten, binnen een maand gaat het vaak een stuk beter.
Hoewel driekwart van de vrouwen vanzelf herstelt nadat ze bevallen zijn en dit natuurlijk fijn is, blijft er helaas ook een groep achter waarbij dit niet het geval is. Is jouw bekkenpijn na enkele weken nog niet weggetrokken? Dan is het verstandig om opnieuw contact te zoeken met je verloskundige of (bekkenbodem)fysiotherapeut.
Hoe zit het met een volgende zwangerschap?
De kans is groot dat de bekkenpijn bij een volgende zwangerschap terugkomt als je deze tijdens een eerdere zwangerschap ook hebt gehad. Het voordeel is dat je de klachten direct zult herkennen en weet hoe je er het beste mee om kunt gaan. Hierdoor zullen de klachten niet erger of pijnlijker zijn dan tijdens je vorige zwangerschap.
Bronnen: De Gynaecoloog en De Verloskundige.
