Voor je het weet is je kleine alweer zover dat hij of zij gaat lezen en leest het woordjes als ‘maan, neus en roos’. Trots dat je bent maar misschien ook wel een beetje geschrokken, gaat het opgroeien echt zo snel? Dan gaan ze ook nog schrijven en komt je kleine schat aan lopen en zegt blij: ‘Ik heb zelf ‘mama’ geschreven!’ Samen genieten jullie van deze mijlpaal, maar wat nou als het bij jouw kind allemaal wat lastiger gaat.
Wat als je merkt dat lezen en spellen minder goed gaat dan bij leeftijdsgenoten? Lijkt jouw kind wel allergisch voor boeken? Dan kan het zijn dat jouw kind dyslexie heeft en wij gaan je vertellen waar je dit aan kunt herkennen.
Wat is dyslexie?
Iemand met dyslexie heeft een probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau. Het betekent letterlijk dat iemand moeite heeft met taal. De term dyslexie komt uit het Grieks en Latijn. Dys betekent niet goed functioneren en lexis betekent taal of woorden.
Dit betekent dat je ondanks een gemiddelde intelligentie toch niet mee kan doen met het onderwijsniveau wat past bij jouw leeftijd. Dyslectici hebben in meer of mindere mate moeite met het vloeiend en nauwkeurig lezen, het spellen en schrijven van schriftelijke taal en het verwoorden van hun gedachten op papier of in spraak.
Diagnose
Dyslexie is een leerstoornis die erg kan variëren per persoon. Kinderen en volwassen kunnen last hebben van verschillende symptomen. Dyslexie wordt vastgesteld door alle andere oorzaken die leesprobleem zouden kunnen verklaren uit te sluiten. Er kan dan een dyslexie test gedaan worden die inzicht kan geven in welke mate er sprake is van een probleem De test kan aanwijzingen geven over hoe om te gaan met bepaalde karaktereigenschappen en te leren welke technieken het beste werken zodat iemand zo min mogelijk last heeft van zijn/haar dyslexie.
Mensen met dyslexie hebben hebben vooral moeite om woorden op te delen in eenvoudige klanken. Het is voor hen moeilijk om te leren hoe geluiden zich verhouden tot letters en woorden. Vaak hoor je mensen met dyslexie zeggen: ‘het lijkt wel of de letters verspringen.’ Het is voor hun moeilijk om van deze losse letters snel woorden te maken.
Waar herken ik dyslexie aan?
Dyslexie is geen diagnose die je als ouder zelf kunt stellen. Wel is het fijn om de signalen te herkennen zodat je kind hulp kan krijgen van specialisten. Vaak wordt dyslexie al vroeg geconstateerd, ze maken veel lees- en spelfouten ook al doet je kind nog zijn zo zijn best, het wil maar niet lukken.
Signalen op jonge leeftijd
- Het kost veel moeite om woorden uit te spreken.
- Het spreken gaat traag.
- Het is lastig om basiskennis uit het hoofd te leren zoals het alfabet, de kleuren, nummers, versjes en liedjes.
- Het verschil tussen links en rechts blijft moeilijk.
- De motorische vaardigheden ontwikkelen zich tragen, zo kan het bijvoorbeeld moeilijk zijn om het bestek te beheersen.
- Er zijn problemen bij de ontwikkeling van het handschrift.
- Je kind geeft aan dat de letters van woorden lijken te bewegen.
- Het lukt niet om klanken te koppelen aan letters en andersom.
Dyslexie herkennen op latere leeftijd
Vaak wordt dyslexie pas op latere leeftijd herkent, het is helaas niet iets wat ‘over gaat’. Is een kind bijvoorbeeld heel goed in rekenen? Dan kan het zijn dat de sterke kanten de zwakke ‘verhullen’ en hierdoor valt het probleem minder op. Vanaf 7 jaar worden de kenmerken vaak pas echt duidelijk, sommige ouders komen er achter zodra bij hun kind de diagnose wordt gesteld. Ze gaan dan nadenken, ik had zelf toch ook altijd moeilijk met spellen? Ik ben een trage lezer? Achteraf valt er dan vaak veel op zijn plaats.
Signalen op latere leeftijd
- Lezen, schrijven en/of spellen gaat moeilijk en langzaam.
- Het is moeilijk om het verschil te horen tussen klanken zoals de ‘m’ en de ’n’ of de ‘eu’ en de ‘ui’.
- Letters bewegen tijdens het lezen en worden door elkaar gehaald waardoor woorden veranderen.
- Bij het lezen van langere woorden vallen pauzes en begin je te stotteren.
- Over korte woordjes wordt heen gelezen, of ze worden vervangen door andere woorden.
- Het is moeilijk om je gedachtes te verwoorden, je vindt het lastig om de juiste bewoordingen te vinden en kunt je hierdoor moeilijk uiten.
- Denken in beelden gaat wel heel snel.
- Vreemde talen aanleren geeft grote problemen.
- Het handschrift is vaak voor andere onleesbaar.
- Begrippen worden door elkaar gehaald zoals voor en achter.
- Rijmen gaat heel slecht.
- Uit je hoofd leren van basiskennis zoals de tafeltjes, spellingregels en rijtjes gaat moeizaam.
- Concentratieproblemen
- Faalangst treedt op, door dyslexie wordt je onzeker bij het maken van toetsen of het voorlezen van teksten in de klas. Het is moeilijk om informatie te verwerken.
- Ouders moeten vaak naar school komen omdat het kind het leertempo van de klas niet lijkt aan te kunnen.
Oorzaak
Er zijn veel theorieën in omloop over de oorzaak van dyslexie. De wetenschap is het er nog niet over eens. Wel is duidelijk dat dyslexie voor een groot gedeelte erfelijk bepaald is. Van kinderen met een dyslectische ouder ontwikkelt dertig procent zelf ook dyslexie terwijl van de kinderen met normaal tot goed lezende ouders slechts drie procent dyslexie ontwikkelt.
- Theorie 1: In de aanleg van de hersenen is iets mis gegaan waardoor de linker hersenhelft zich langzamer ontwikkelt dan de rechter.
- Theorie 2: De informatieverwerking in de hersenen verloopt voor een gedeelte niet snel genoeg.
- Theorie 3: Door dat sommige hersengebieden een verlaagde activiteit hebben wordt woordherkenning en woordanalyse bemoeilijkt.
Duidelijk is dat dyslexie een gevolg is van een dominantie van de rechterhersenhelft en dat bepaalde delen in de linkerhersenhelft niet goed lijken te functioneren. Dit zijn de delen waarmee informatie uit taal verwerkt wordt. Er zijn verschillende gebieden in de hersen betrokken bij het leren lezen en de andere vaardigheden die nodig zijn voor de taalontwikkeling.
Ook is bekend dat een gebied aan de linkerzijde van de hersenen anders functioneert bij kinderen met dyslexie. Het gaat hierbij over de overgang van de zogenaamde parietaal-, temporaal en occipitaalkwab, dit hersengebied is verantwoordelijk voor het gehoor, verbale geheugen, de taalfuncties en het verwerken van visuele informatie.
Of het nu gaat om een kleuter, kind of volwassene, het is belangrijk om te zorgen dat dyslexie zo’n klein mogelijk rol in het leven speelt. Als je zelf eens wilt ervaren hoe het is om dyslectisch te zijn, kun je dat op deze website uitproberen. Het is helaas een stoornis die niet meer weg gaat, hierdoor is behandeling en je zo goed mogelijk leren aanpassen zeer belangrijk. Zodat uiteindelijk kinderen de kans krijgen zich ondanks hun moeilijkheden toch te kunnen ontwikkelen tot de persoon die ze willen zijn, want zoals een wijs man ooit zei:
