Linkshandig of rechtshandig? Hoe beslissen peuters en kleuters met welke hand ze hun potlood het liefst vasthouden? Op een gegeven moment lijkt een kind gewoon te kiezen en het daar bij te houden. Heb je jezelf ooit afgevraagd waarom de ene persoon aan zijn linkerhand de voorkeur geeft terwijl de ander alles met rechts doet?
Wat betekent links- of rechtshandig zijn?
Links- of rechtshandig zijn is het hebben van een duidelijke voorkeur voor het gebruik van een bepaalde hand, meestal komt dit naar voren aan het einde van de kleutertijd. Ze hebben dan zelf bepaald of ze links- of rechtshandig zijn.
Baby tijd
Signalen van een voorkeur voor links- of rechtshandigheid zijn vaak al zichtbaar in de vroege babytijd. Zo heeft een baby vaak al een voorkeur voor één kant van het lichaam. De voorkeur voor links- of rechtshandigheid is namelijk bij de geboorte al aanwezig in het brein, het is alleen nog niet stevig verankerd. Zo zou bijvoorbeeld de kant waar de baby het liefst zijn hoofdje naar toe draait de voorkeurskant en daarmee de voorkeurshand veranderen.
Naarmate een kind ouder wordt, komt deze voorkeur steeds meer naar boven. Soms denken we al heel jong te weten dat kinderen links- of rechtshandig zijn, ze grijpen bijvoorbeeld steeds met dezelfde hand naar speeltjes. Toch komt er pas echt duidelijkheid rond het vijfde of zesde levensjaar, tot die tijd wordt er door de kinderen geëxperimenteerd met beide handen en kan het nog alle kanten op.
De kleutertijd
Het is belangrijk dat beide handen zich goed ontwikkelen. Merk je al vroeg op dat je kind een voorkeurshand heeft? Dan is het extra belangrijk om ook met de andere hand te oefenen. Voor een goede motoriek moeten in beide handen de spieren sterk worden. Een kind moet leren hoe ze deze spieren gecontroleerd kunnen gebruiken. Dit is bijvoorbeeld belangrijk omdat ze zo bestek kunnen leren vasthouden en papier leren doorknippen. Ieder kind wil op een gegeven moment zijn strik-diploma halen en hiervoor moeten ze natuurlijk hun veters leren strikken. Voor dit soort vaardigheden is veel oefeningen nodig.
Links- of toch gewoon rechtshandig?
Rond het zesde levensjaar kun je echt zien of een kind links- of rechtshandig is. De kans op rechtshandigheid is heel groot. Maar liefst 90% heeft namelijk een voorkeur voor de rechterhand en ongeveer 10% wordt uiteindelijk linkshandig. Linkshandigheid komt meer voor bij jongens dan bij meisjes.
Er zijn ook kinderen die tweehandig blijven, voor deze kinderen maakt het niets uit. Ze merken geen verschil, maar dit komt maar heel weinig voor.
Onderzoek
Waarom ben je eigenlijk links- of rechtshandig? Het antwoord op deze vraag is nog niet duidelijk. Wetenschappers en onderzoekers spreken elkaar vaak tegen. Wat wel duidelijk is, is dat de voorkeurshand wordt bepaald door twee factoren: het zenuwstelsel en genetica. Waarbij de genetische invloed groter is dan die van het zenuwstelsel.
Uit onderzoek blijkt wet dat een linkshandige meer kans zou hebben op ongelukken omdat de wereld zo ‘rechts georiënteerd’ is. Ze hebben hierdoor zelfs een groter risico om te overlijden. Er zijn ook positieve kanten van linkshandigheid, zo zouden ze creatiever zijn, een hoger IQ hebben en een beter taalvermogen.
Maar wat hier van waar is? De wetenschap is het er nog niet over eens. De taakverdeling in de hersenen speelt een rol, ook stress voor of tijdens de geboorte heeft effect. Toch blijft het allemaal nog gissen, wel is duidelijk dat het iets met je genen te maken heeft.
Genetica
- Als één van de ouders linkshandig is, is de kans groter dat het kind dat ook is. De kans is dan namelijk twee keer zo groot dan wanneer twee rechtshandige samen een kind krijgen, dan is de kans op een linkshandig kind 10%.
- Als twee linkshandige samen een kind krijgen, is de kans dat hun kind ook de voorkeur aan de linkerhand gaat geven groter. Je hebt dan namelijk 40-60 procent kans op een linkshandig kind.
- Als één van de grootouders aan een van beide kanten een voorkeur heeft voor links, heb je ook meer kans op een linkshandig kind.
Conclusies?
Zoveel onderzoeken, zoveel resultaten, zoveel conclusies en toch nog zoveel vragen. Er zijn geen conclusies te verbinden aan de handvoorkeur. Sommige onderzoeken wijzen uit dat er een verband is tussen linkshandigheid en betere prestaties, terwijl andere onderzoekers concluderen dat linkshandigheid juist geen voordelen biedt. Het is duidelijk dat we hier nog niet genoeg over weten, maar de neurologische en gedragsverschillen tussen links- en rechtshandige zijn verwaarloosbaar.
Tweelingen
Eeneiige tweelingen zijn vaak ‘gespiegeld’. Het woord zegt het eigenlijk al, als je een eeneiige tweeling tegenover elkaar zet, lijkt het net alsof ze in de spiegel kijken. Zit een moedervlek bij de een links, dan zit deze bij de ander op dezelfde plek rechts. Dat betekent dat de een linkshandig is en de ander rechtshandig. In hele uitzonderlijke gevallen kunnen zelfs de organen, zoals het hart, gespiegeld zijn!
Linkshandigheid komt onder tweelingen dan ook twee keer zoveel voor als onder eenlingen. Linkshandigen hebben daarbij twee keer zoveel kans om een tweeling te krijgen als rechtshandige vrouwen.
We weten door middel van de echografie dat veel zwangerschappen beginnen als een (eeneiige) tweeling waarbij al heel vroeg in de zwangerschap. Zo rond dag 10 splits het embryo zich in tweeën. Als dit allemaal goed gaat, wordt er uiteindelijk een tweeling geboren. Veel vaker gaat dit niet goed, een van de twee embryo’s sterft en de theorie gaat dat degene die overblijft linkshandig zou zijn. We weten alleen niet of deze theorie waar is.
Linkshandigheid vervelend?
Als linkshandige delf je het onderspit. Je zult regelmatig tegenkomen dat veel alledaagse objecten zoals bijvoorbeeld bureaus, gereedschappen en scharen zijn afgestemd op rechtshandige. Denk maar eens aan een collegeblok, voor linkshandige zou het spiraal eigenlijk aan de andere kant moeten zitten.
Zie ook de voordelen van je linkshandigheid!
- Je bent hartstikke uniek, slecht 10 procent van de wereldbevolking is linkshandig.
- Door alle problemen waar je in deze rechts georiënteerde wereld tegen aan loopt, leer je oplossingsgericht te denken.
- Linkshandigen winnen vaker in contactsporten, zoals boksen, tennis en schermen.
- Je kunt in een rijtje komen te staan met andere zeer getalenteerde linkshandigen. Denk aan Bill Gates, Barack Obama, Napoleon, Martin Luther King en nog vele andere zeer inspirerende mensen.
De voorkeurshand van je kind testen:
We zijn nu eenmaal nieuwsgierig aangelegd, hoewel deze testen tot het zesde levensjaar geen zekerheid bieden is het toch leuk om er mee bezig te zijn. Weet dat een kind van drie jaar oud op alle testjes rechtshandig kan lijken, maar twee jaar later toch ineens voor links kan ‘kiezen’.
Test 1: Zelf eten
Als je kind eenmaal in staat is zelf te eten, zullen ze hierbij een voorkeurshand ontwikkelen. Met welke hand brengt jouw kind de lepel naar de mond?
Test 2: Roeren
Linkshandige kinderen roeren tegen de klok in terwijl rechtshandige kinderen met de klok mee roeren. Dus kijk eens goed hoe jouw kind zijn/haar yoghurt mengt?
Test 3: Jeuk
Als een kind jeuk heeft gaat het automatisch krabben. Hier wordt verder niet over nagedacht. Deze automatische handelingen geven een beeld van wat de voorkeurshand gaat worden.
Test 4: Balans
Op welk been hinkelt jouw kind het liefst? Rechtshandige kinderen kiezen eerder voor hun rechterbeen en bij linkshandige kinderen is de linkerkant sterker ontwikkeld. Met welke kant zetten ze af tijden het steppen of schoppen ze een bal terug?
Test 5: Pen vasthouden
Met welke hand houdt jouw kind het liefst de pen vast? Wanneer worden de mooiste tekeningen gemaakt en wordt er het beste tussen de lijntjes gekleurd? Tekenen is de perfecte activiteit voor het ontwikkelen van de cognitieve en motoriek vaardigheden.
