Koemelkallergie, wat nu?

Je baby heeft net gedronken en weer heeft hij of zij last van krampjes, spugen en/of diarree. Wat is er aan de hand? De kans bestaat dat je baby een koemelkallergie heeft. In dit artikel lees je meer over hoe je erachter komt of dit daadwerkelijk zo is en wanneer je naar de huisarts moet.

Wat is een koemelkallergie?

Koemelkallergie is de meest voorkomende voedselallergie bij baby’s. Een andere benaming voor deze allergie is koemelkeiwitallergie. Jaarlijks wordt bij ongeveer 3500 baby’s een koemelkallergie vastgesteld. Het lastige aan deze allergie is dat koemelkeiwit in alle melkproducten voorkomt, dus ook in babyvoeding. Zelfs als je borstvoeding geeft is er een kans dat je baby kleine hoeveelheden koemelkeiwit binnenkrijgt.

Wat is de oorzaak van koemelkallergie?

Bij een koemelkallergie krijgt je baby een allergische reactie op het moment dat er koemelkeiwit in zijn of haar bloed komt. Als de darmen volgroeit zijn zal de koemelk in deeltjes worden gesplitst en door de darmen worden gezeefd, waarna deze in het bloed worden opgenomen.

Omdat de darmpjes van baby’s nog niet volgroeid zijn, kunnen er deeltjes koemelkeiwit doorgelaten worden en deze onvolledig verteerde eiwitten komen terecht in de bloedbaan van je baby. Hoe krijg je dan een allergische reactie? Doordat de eiwitten in de bloedbaan terecht komen reageert het immuunsysteem hierop. Deze zal allergische antistoffen aanmaken (type IgE) en deze antistoffen veroorzaken een allergische reactie.

Wat zijn de symptomen van een koemelkallergie?

Dit is vrij lastig, omdat er niet 1 of 2 specifieke symptomen zijn die direct duidelijk maken wat er aan de hand is. Het zijn vaak meerdere klachten en uit die combinatie van klachten blijkt dat het om een koemelkallergie gaat.

• Je baby huilt veel
• Je baby heeft problemen met de luchtwegen, bijvoorbeeld: constant een loopneus, verstopte neus, hoest continu of haalt piepend adem en heeft ontstoken ogen
• Je baby heeft last van maag- en darmklachten: diarree of juist verstoppingen, spugen en darmkrampjes
• Je constateert huidklachten: jeuk of droge plekken op de huid, plots opkomende eczeem of zwellingen van de slijmvliezen
• Je baby is lusteloos, inactief of juist overactief, huilt veel en is ontroostbaar, overstrekt en/of wil niet drinken
• Onvoldoende gewichtstoename
• Je ziet bloedverlies bij de ontlasting
• Je baby slaapt slecht

Heeft jouw baby regelmatig last van 2 of meer van deze klachten? Zie je dat deze klachten ontstaan tijdens of na het drinken? Neem dan even contact op met je huisarts of het consultatiebureau. Er is een kans dat je baby last heeft van een koemelkallergie.

Ernstige allergische klachten

In hele zeldzame gevallen kan het voorkomen dat je baby ernstige allergische klachten krijgt na het drinken van koemelk. Dit kan bijvoorbeeld zijn, acute benauwdheid, sufheid, lage bloeddruk of een anafylactische reactie. Zie je dat je kindje zo’n reactie heeft na het drinken van koemelk, bel dan direct 112, dit is een medisch spoedgeval als gevolg van een acute ernstige allergische reactie op een lichaamsvreemde stof.

Wanneer moet je de huisarts inschakelen?

De eerste klachten kunnen beginnen als jij als moeder koemelk drinkt en je baby dit via borstvoeding binnenkrijgt. Als je baby van borstvoeding overgaat op kunstvoeding ontstaan de klachten voor een koemelkallergie meestal. Denk je dat je kind een koemelkallergie heeft, maak dan meteen een afspraak bij de huisarts of het consultatiebureau. Het is belangrijk dat de juiste diagnose wordt vastgesteld.

Diagnose koemelkallergie

De arts volgt een procedure van eliminatie, provocatie en reëliminatie, om vast te stellen of je kind een koemelkallergie heeft. Meestal gebeurt dit op het consultatiebureau of thuis. Mocht er sprake zijn van een vermoedelijke ernstige koemelkallergie (bijvoorbeeld bij klachten zoals spugen, benauwdheid, netelroos, of sufheid na de melk); dan moet de baby verwezen worden naar de kinderarts.

Hieronder een uitleg over hoe eliminatie/provocatie werkt:

1. Eliminatie van koemelk bij borstvoeding. Het woord eliminatie zegt het al, alle producten met koemelkeiwit moeten worden vermeden. Door dit te doen kun je zien of de klachten van je baby minder worden of zelfs verdwijnen. Geef je borstvoeding, dan kan het zijn dat je baby reageert op koemelk die jij zelf binnenkrijgt. Is er een vermoeden dat je baby een koemelkallergie heeft, dan wordt jij als moeder op een koemelkvrij-dieet gezet. Als moeder moet je dan elk voedingsmiddel waar koemelk in zit laten staan. Vaak weet je niet eens dat je koemelk binnenkrijgt, denk aan kant-en-klaarsoepen, vleeswaren en bijvoorbeeld sauzen. Omdat het lastig kan zijn om een koemelkvrij dieet te starten kan een diëtist je hierbij helpen. Krijgt je baby al bijvoeding dan zul je samen met je diëtist een gezond dieet samenstellen voor je baby. De diëtist heeft vaak handige tips om ervoor te zorgen dat je baby toch de juiste voedingsstoffen binnenkrijgt.
2. Eliminatie van koemelk bij flesvoeding. Hierbij krijgt je baby speciale flesvoeding waarbij de koemelkeiwitten vooraf zijn gehydrolyseerd. (in kleine stukjes zijn geknipt) Deze voeding kun je niet zomaar kopen in de winkel maar is alleen verkrijgbaar op doktersrecept. Geiten- of schapenmelk (hypoallergene voeding) die je gewoon in de supermarkt kunt kopen zijn niet geschikt. Voor kinderen jonger dan 1 jaar is kunstvoeding op basis van soja ook geen geschikte vervanger. 
3. Provocatie bij borstvoeding en flesvoeding. Na je dieet van 4 weken waarin je koemelkvrij eet en drinkt, ga je het langzaam weer opbouwen. Je voegt beetje bij beetje producten met koemelk toe aan jouw dieet of het dieet van je baby. Zo kun je goed zien of je baby reageert op koemelk. Experimenteer nooit zelf, maar doe dit altijd in overleg met een arts. Vervolgens komt er een kleine test. Je baby zal op 2 verschillende dagen, 2 verschillende soorten voeding krijgen. De ene keer met koemelk en de andere keer zonder. Jij en je arts weten niet wanneer je baby welke voeding krijgt, daarvoor is een derde persoon ingeschakeld. Krijgt je kindje klachten na het drinken van koemelk en niet na het drinken van voeding zonder koemelk, dan is het vrijwel zeker dat je kindje hiervoor allergisch is.
4. Reëliminatie. Zie je dat je baby na het drinken van koemelk weer klachten krijgt? Je kindje krijgt weer een koemelkvrij dieet. Zie je dat symptomen minder worden dan krijgt je kindje definitief de diagnose koemelkallergie.

Hoe behandel je een koemelkallergie?

Zoals je waarschijnlijk al verwacht zal je kindje een koemelkvrij dieet moeten gaan volgen als hij of zij de diagnose koemelkallergie heeft gekregen. Hiervoor is speciale kunstvoeding, waarbij het koemelkeiwit in stukjes is geknipt. (gehydrolyseerd) Het mooie hieraan is dat het immuunsysteem en de darmen van je baby het koemelkeiwit niet meer herkennen en hierdoor blijven allergische reacties uit.

Deze voeding kun je niet zomaar in de supermarkt kopen, maar is alleen te verkrijgen op doktersrecept. Zoals eerder geschreven is voor kinderen jonger dan 1 jaar kunstvoeding op basis van soja geen juiste vervanger, evenals geiten- en schapenmelk en amandelmelk. Als ze wat ouder zijn is dit wel een goed alternatief voor koemelk. Vaak hebben kinderen met een koemelkeitwitallergie ook een allergie voor deze andere melken, er is immers een verwantschap.

Bijvoeding voor je kindje

Bijvoeding is voeding die de dagelijkse voeding aanvult. Ze levert extra calorieën en of eiwitten en bevat vitamines, mineralen en spoorelementen. Net als andere kinderen, kunnen kinderen met een koemelkallergie beginnen met vaste hapjes. Meestal wordt hiermee begonnen tussen de vier en zes maanden. De hapjes zijn belangrijk voor de ontwikkeling van het immuunsysteem van je kindje. Twijfel je? Vraag advies bij een diëtist zodat je voor je baby een gezond dieet kunt samenstellen.

Komt koemelkallergie vaak voor?

Jaarlijks worden er zo’n 3500 baby’s geboren met een koemelkallergie. De meeste kinderen zijn al over de allergie heen gegroeid voor hun eerste verjaardag. Daarom is het goed om je kindje regelmatig te controleren of hij nog wel allergisch is voor koemelk. Dit gebeurt altijd in overleg met de huisarts, meestal rond de twaalf maanden, anderhalf tot twee jaar en daarna worden ze elk jaar gecontroleerd.

Is koemelkallergie erfelijk?

Erfelijkheid speelt wel een rol bij koemelkallergie. Heeft een van de ouders, broertje of zusje een allergie zoals bijvoorbeeld eczeem of hooikoorts, dan is de kans dat je kindje een koemelkallergie heeft groter.

Tips voor op het kinderdagverblijf of school

Je ontkomt er niet aan, is er een kindje jarig dan wordt er meestal getrakteerd op het kinderdagverblijf of op school. Laat de leraar of begeleider weten dat jouw kindje een koemelkallergie heeft, zodat zij erop kunnen letten dat je kindje geen koemelk binnenkrijgt.

• Maak een lijstje met voedingsmiddelen en producten die je kind niet mag. Hang deze op je koelkast en op die van het kinderdagverblijf en school
• Omdat je kindje niet elke traktatie zal mogen eten, kun je een voorraad met traktaties op het kinderdagverblijf of op school neerleggen, zodat hij of zij toch altijd mee kan snoepen met de rest van de kinderen. Vergeet niet af en toe de houdbaarheidsdatum te controleren.
• Geef uitleg in een “noodplan”: stel dat je kindje op het kinderdagverblijf of school toch per ongeluk koemelk drinkt of iets eet waar koemelk in is verwerkt. Zorg dat de leraar en/of begeleider weten wat ze moeten doen, een soort ‘noodplan’, zodat er meteen kan worden ingegrepen als dit nodig is. Denk hierbij bijvoorbeeld ook aan het telefoonnummer van de huisarts.