Een gezonde dosis piekeren zorgt ervoor dat je productief te werk gaat, maar het wordt al snel te veel. Hierdoor kom je onder stress te staan en raak je uitgeput. Je kunt dan niet meer helder nadenken en komt onder te grote spanning te staan. Je omgeving kan geïrriteerd reageren en uitspraken als ‘maak je toch niet zo druk’ worden je vaker dan eens toegeroepen. Makkelijker gezegd dan gedaan denk je dan!
Wat is het?
Wij mensen zijn heel goed in denken, het nadeel is alleen dat we er soms niet meer mee op kunnen houden. Dit is vooral een probleem als het gaat om negatieve gedachten die zorgen voor stress en angst. Je wordt er moedeloos, verdrietig en vermoeiend van en hebt niet meer de controleren om je gedachtes te stoppen.
Toch kun je jouw gedachtes niet zomaar even parkeren of op pauze zetten. We kennen allemaal de ‘roze olifant’. Probeer de gedachte aan die grote roze olifant nu maar eens weg te duwen. Vaak wordt de gedachte er alleen maar groter van.
Ben jij een piekeraar?
Herken jij jezelf in uitspraken als:
- Veel situaties zijn voor mij een aanleiding om te gaan piekeren.
- Ik weet dat ik me niet zo’n zorgen moet maken, maar ik kan er niets aan doen.
- Ik zou willen dat ik mijn hoofd af en toe eens uit kon zetten.
- Ik ben altijd wel ergens over aan het piekeren?
Denken of piekeren?
Denken is nuttig, je komt er mee op nieuwe ideeën, werkt oplossingsgericht en het brengt je verder. Piekeren daarentegen werkt vaak averechts, het draagt niet bij aan een oplossing en je gedachtes gaan alle kanten op.
Vraag je jezelf af of je nadenkt of piekert? Dan kun je jezelf de volgende vragen stellen:
- Kan ik de gedachten van me af zetten? Je hebt er niets aan om je druk te blijven maken. Blijft in jouw hoofd rond spelen wat iemand tegen je heeft gezegd of is een dierbare ziek en kun je aan niets anders meer denken? Dan kun je de gedachtes niet meer naast je neerleggen.
- Gaan de gedachtes over onderwerpen die momenteel in mijn leven voorkomen?
- Nadenken over deze onderwerpen kan natuurlijk, wat ga ik in de toekomst doen? Hoe ga ik zorgen dat ik die deadline haal? Het wordt piekeren als de deadline pas over drie maanden is, maar jij er wel al over in de rats zit.
- Zijn het steeds dezelfde gedachte? Even nadenken over een situatie en het dan weer los laten is prima, dat je een gehaalde onvoldoende of een vervelend gesprek met een dierbaren af en toe overdenkt is geen problemen. Als die onvoldoende er voor zorgt dat je voortaan voor ieder examen stress hebt of niet bij ieder contact met andere weer denkt aan die vervelende gebeurtenis dan wordt het piekeren.
Volgens hoogleraar en piekerexpert Ad Kerkhof zijn er drie signalen die piekeren onderscheiden van nadenken:
1. Slechte nachtrust
Je eigen gedachten houden je ’s nachts wakker, je ligt maar wat naar het plafond te staren en kunt de slaap niet vatten. Herken jij het gevoel dat ’s nachts je problemen veel groter lijken? Het lijkt allemaal een grote ellende. Als het donker is voelen we onszelf kwetsbaar en maken we in ons hoofd van iedere mug een olifant. Hierdoor voelen we ons hopeloos en belanden we in een vicieuze cirkel. Weinig slaap helpt niet mee om helder na te denken. ‘Dan heb je er een probleem bij,’ zegt Ad Kerkhof, hoogleraar klinische psychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
‘Fear doesn’t exist anywhere except in the mind.’
Dale Carnegie
2. Je voelt je er slechter door
Er is niets mis met af en toe je gedachtes de vrije loop laten. Hierdoor kun je oplossingen voor problemen vinden of er juist achter komen dat sommige problemen niet op te lossen zijn. Je hebt nu eenmaal niet alles zelf in de hand en zult problemen die buiten jouw macht liggen moeten accepteren.
Toch kun je jezelf ook slechter voelen door piekeren en dat is het moment dat het vaak berg afwaarts gaat. Op het moment dat je jezelf druk maakt om dingen waar je helemaal geen controle over hebt, gaat het mis. Je gaat dan alleen maar meer hindernissen zien, wordt onzeker, gestresst en kunt zelfs gaan piekeren over het feit dat je te veel piekert.
3. Je verliest het begrip van je omgeving
‘Oh jee, daar gaan we weer…’ Als je vrienden en familie dit gaan denken en zeggen weet je dat te veel piekert. Je omgeving kan enigszins geïrriteerd reageren omdat jij continu dezelfde onderwerpen aanhaalt. Als jij merkt dat ze negatief reageren wanneer jij aanklopt is dit een duidelijk signaal.
Dit waren de drie opvallendste signalen, andere klachten die je kunt ervaren zijn:
- Concentratieproblemen
- Rusteloosheid
- Minder zelfvertrouwen
- Prikkelbaar
- Opgejaagd gevoel
- Spierpijn
- Hartkloppingen
- Maagpijn
- Hoofdpijn
- Gebrek aan zelfvertrouwen
- Angstig
De pieker top 5, waar piekeren we massaal het meest over?
Je bent niet de enige die last heeft van zijn eigen gedachtes, massaal maken we ons zorgen over de volgende onderwerpen:
- Geld
- Kinderen of het gezin
- Werk of je studie
- Gezondheid
- Relaties
Wil je er mee aan de slag?
Ben jij er na het lezen achter dat je té veel piekert? Dan zijn er boeken die je kunnen helpen:
Piekeren – Ad Kerkhof
In Nederland lijden 1,1 miljoen mensen aan een piekerstoornis. Overmatig piekeren is een lastig verschijnsel dat het leven van mensen die ermee kampen behoorlijk ingewikkeld kan maken. De (medische) zorg die zij krijgen, is niet altijd toereikend als het piekeren aanhoudt. Deze zelfhulpbenadering biedt piekeraars een handvat om hun stoornis in weinig tijd te lijf te gaan.
Oefenen in Geluk – Ruth A. Baer
Dit praktische boek laat zien hoe je dankzij mindfulness en acceptatie kunt omgaan met de vier belangrijkste valkuilen op weg naar geluk: piekeren, vermijding, emotiegestuurd gedrag en zelfkritiek.
Leven zonder zorgen – Dale Carnegie
Zorgen, we hebben er allemaal weleens last van. Van kleinere zorgen tot grotere zorgen; soms zijn ze direct op te lossen, soms liggen we er nachten van wakker. Maar wat als zorgen je leven overnemen of zelfs omslaan in angst? Wat als je gewoon niet meer kunt eten van de stress of er zelfs ziek van wordt? Leven zonder zorgen biedt de oplossing.
Conclusie
Weet in ieder geval dat je niet de enige bent die piekert. We doen het allemaal en het hoeft gelukkig ook niet altijd negatief te zijn. Soms helpt piekeren ons bijvoorbeeld om alerter en beter voorbereid te zijn. Zo kan een piekeraar beter omgaan met tegenslagen dan zorgeloze types. Het gaat alleen fout als het een té grote rol in jouw leven speelt. Het kan je gaan belemmeren om te doen wat je wil, je wordt er onzeker en angstig van. Het is dan goed om je er bewust van te zijn en ermee aan de slag te gaan.
