Alle baby’s worden geboren met een sterke zuigbehoefte. Het aanbieden van een fopspeen maakt je kind rustiger en geeft een gevoel van veiligheid, vertrouwen en geborgenheid. Er zijn verschillende tactieken om te stoppen met het gebruik van een fopspeen. Een ding is zeker het is gemakkelijker dan je kind helpen stoppen met duimen, maar het kost wat tijd en die moet je er ook zeker voor nemen.
De zuigbehoefte
Baby’s hebben voornamelijk in het eerste levensjaar een sterke zuigbehoefte, deze is het sterkst aanwezig in de eerste weken na de bevalling. Dit reflex is noodzakelijk om voedsel binnen te krijgen en brengt de melkproductie bij de moeder op gang. Zo verzekert een baby zich ervan dat hij voldoende voeding voor de komende periode heeft.
Naast voeding is de zuigbehoefte ook een reflex wat een baby tot rust kan brengen, bijvoorbeeld als hij last heeft van krampjes. Een kindje voelt zich veilig en getroost als hij ergens op kan zuigen. Denk hierbij aan mama’s borst, een pinkje of een fopspeen. Kijk goed naar wat jouw baby fijn vindt, want de maat en vorm van een speen zijn aangepast aan jouw baby.
Wat is een goede fopspeen?
Een goede speen is stevig, met gaatjes in het schild dat tegen het mondje aan zit, deze gaatjes zijn gemaakt om de zuurstof toevoer te waarborgen. Het is belangrijk dat de speen geen gevaar op kan leveren. Er zijn fopspenen die speciaal ontwikkeld zijn voor baby’s met een gevoelige huid. Deze veroorzaken minder huidirritatie en meer comfort door het flexibele schildje wat de vorm van de wangen van je baby volgt.
Ideaal is een speciaal koord waarmee je de fopspeen vast maakt aan de kleding. Tegenwoordig heb je deze in alle kleuren en zelfs met de naam van jouw kleine erop. Een leuk accessoire en nog handig ook, want het voorkomt een hoop gezoek! Daarnaast is het ook goed uit hygiënisch oogpunt, je hebt namelijk een veel kleinere kans dat de fopspeen op de grond valt. Wees wel voorzichtig met een speenkoord, een goed koord is niet te lang. Je gebruikt het niet in bed, als het loslaat is dit levensgevaarlijk.
Waar moet je op letten?
- Het is belangrijk dat je de fopspeen pas geeft als de borstvoeding of flesvoeding zonder problemen gaat.
- Vermijd het gebruik de gehele dag door. Probeer de speen alleen te gebruiken als je merkt dat je kind het moeilijk heeft, zoals wanneer ze moe of onrustig zijn.
- Als je baby de speen afwijst, dring dan niet aan.
- Vervang de speen op tijd, merk je bijvoorbeeld dat hij verkleurd, schade heeft of lelijk wordt? Koop dan direct een nieuwe! Je kunt dit voor zijn door iedere zes weken te switchen en altijd de speen te checken voordat je hem aan je kind geeft.
- Houdt de speen goed schoon om infecties te voorkomen, dit kan door uitkoken, steriliseren of in de vaatwasser.
- Houdt de speen weg bij warmtebronnen of direct zonlicht.
- Let op de geschikte leeftijd, materialen, ontwerp, veiligheid en de soort speen als je er een gaat aankopen.
Waarom moet je stoppen met de speen?
Wanneer de volwassen tanden doorkomen kunnen deze een verkeerde stand innemen door de druk die de fopspeen uitoefent. Hierdoor kan een open beet ontstaan: de boven- en ondertanden staan niet netjes op elkaar. Dit kan vervolgens voor spraakproblemen zorgen omdat de tong steeds tussen de tanden doorkomt. Om dit te corrigeren zal op latere leeftijd een beugel nodig zijn. Daarnaast kan het gehemelte verkeerd groeien, hoewel dit minder sterk is dan bij duimen. Als laatste zullen de spieren in het mondgebied verslappen. Dit kan leiden tot een afwijkende houding, kwijlen en open mondgedrag. Allemaal zaken die je liever wilt voorkomen dan genezen!
Wanneer kun je het gebruik van een speen het beste stoppen?
Fopspeenzuigen start met een van nature aanwezige zuigbehoefte bij baby’s die het sterkst is vlak na de voeding. Baby’s reguleren zichzelf via hun mondgebied en zullen hierdoor kalmeren. De zuigbehoefte neemt vaak af wanneer de sensoriek verder is ontwikkeld en er vast voedsel wordt gegeten. Bij de meeste kinderen is dit op een leeftijd van ongeveer één jaar oud.
Richting de 2 á 3 jaar is de zuigbehoefte verdwenen en zouden peuters in staat moeten zijn om zichzelf op een andere manier te kalmeren en troosten dan via de fopspeen. Op deze leeftijd zijn ze al gevoelig voor beloningen en kunnen meegaan in een bepaald fantasieverhaal. Dit maakt het stoppen gemakkelijker. Het is belangrijk dat het kind nog niet aan het wisselen is, omdat je wilt voorkomen dat het volwassen gebit verkeerd groeit.
Hoe leer je het gebruik af?
Er zijn verschillende manieren om het fopspeenzuigen af te leren. Het kan ofwel geleidelijk, door het gebruik langzaamaan af te bouwen, ofwel abrupt door bijvoorbeeld de fopspeen aan een “fopspeenfee” mee te geven. Het is afhankelijk van je kindje welke methode het meest geschikt is. Ze kunnen elkaar ook opvolgen: eerst het gebruik overdag verminderen door de fopspeen minder vaak aan te bieden totdat hij enkel nog bij het inslapen gebruikt wordt en uiteindelijk met een verhaaltje de fopspeen geheel weggooien.
Zeker bij het inslapen kan het stoppen van het fopspeengebruik tot weerstand leiden. Het kan helpen je kindje af te leiden met een knuffel of doekje en een (voor jouw als ouder!) rustig moment te kiezen om hiermee te starten, bijvoorbeeld in de vakantie.
Verschillende ideeën:
Beloningssysteem
Een beloningssysteem, zoals een kalender met stickers, kan je kindje motivatie geven om te stoppen. Je kindje mag bijvoorbeeld ’s ochtends een sticker plakken wanneer het de nacht zonder speen heeft geslapen. Je kan hieraan een verschillende kleine cadeautjes koppelen zoals een bezoek aan de kinderboerderij of een surprise ei wanneer het een week lang gelukt is. Uiteindelijk kan het leiden tot een ‘gestopt met foppen diploma’, waar je kindje erg trots op zal zijn!
Afscheid nemen
Je kan je kindje vertellen dat de “spenen-fee” de fopspeen naar een nieuwe baby zal brengen en er een cadeautje voor terug zal geven. Veel kinderen zijn gevoelig voor het idee dat spenen voor “baby’s” zijn en niet voor grote kinderen zoals zij. Misschien kan je zelfs op kraamvisite gaan en de speen “cadeau doen” aan de pasgeborene. Je kan de speen ook begraven, uitzwaaien wanneer de vuilnisdienst komt of op de post doen.
Fantasieverhaal
Er zijn verschillende boekjes op de markt waarin fantasiefiguren stoppen met hun fopspeen gebruik, bijvoorbeeld het boekje over het lieve konijntje huppel dat stopt met het gebruik van een fopspeen of het boekje over Anna, een dapper meisje dat afscheid neemt van een tutje. Je kindje zal hierdoor herkenning ervaren en zich gesteund voelen. De boekjes erkennen dat het moeilijk is om te stoppen en dat verdriet hierover hebben heel normaal is. Lees het boekje ’s avonds voor het slapen gaan voor en maak er een ritueel van om iets anders te gebruiken voor troost zoals een knuffel, pop of nachtlampje.